Wist u dat abortus niet alleen voorkomt bij tieners of vrouwen zonder kinderen? Als we het hebben over vrijwillige zwangerschapsafbreking, denken we vaak aan jonge meisjes, vrouwen zonder toegang tot anticonceptie, een ongeluk in het leven. Toch kan elke vrouw hiermee te maken krijgen, ongeacht haar leeftijd en of ze al moeder is of niet. En deze keuze is nooit gemakkelijk. Voor sommigen is het gewoonweg onmogelijk om een zwangerschap voort te zetten, en dat is legitiem.

U bent niet alleen. En bovenal: u hoeft zich niet te verantwoorden. Een vrouw die al moeder is, kan om vele redenen een consult aanvragen voor een abortus. Dat kan extreme vermoeidheid zijn als gevolg van onderbroken nachten, opeenvolgende verantwoordelijkheden, een zwangerschap die als onoverkomelijk wordt ervaren. Het kan ook te maken hebben met een gecompliceerde gezinssituatie, een scheiding, eenzaamheid, onzekerheid, psychische problemen zoals een burn-out bij moeders of een postnatale depressie. Er zijn natuurlijk ook medische redenen, wanneer de zwangerschap de gezondheid van de patiënte in gevaar brengt. Het is geen gebrek aan liefde, noch een lichtzinnige beslissing. Een zwangerschap weigeren is soms een blijk van helderheid, moed en verantwoordelijkheid. Het is denken aan jezelf, aan je relatie, aan je gezin.

Het wettelijk kader

Op het niveau van de Benelux verschilt het wettelijke kader rond abortus van land tot land, maar het blijft over het algemeen goed gestructureerd om vrouwen te ondersteunen in een gevoelige periode.

In België is de wet heel duidelijk: een vrijwillige zwangerschapsonderbreking is toegestaan tot 12 weken zwangerschap, oftewel 14 weken amenorroe (berekend vanaf de laatste menstruatie). Het traject omvat verplicht een eerste consultatie, gevolgd door een bedenktijd van zes dagen. Deze termijn wordt soms als beperkend ervaren, maar speelt juist een essentiële rol. Ze biedt de mogelijkheid om vragen te stellen, alle nodige informatie te ontvangen en een beslissing te nemen die past bij de persoonlijke situatie. In bepaalde medische of sociale noodsituaties kan deze termijn verkort worden, maar wanneer ze gerespecteerd kan worden, ondersteunt ze een rustigere en beter geïnformeerde beslissing.

In Nederland verloopt het anders: abortus is daar wettelijk toegestaan tot 24 weken zwangerschap, hoewel veel medische teams uit voorzichtigheid een praktische limiet van ongeveer 22 weken hanteren. Het Nederlandse systeem legt de nadruk op brede toegang tot zorg en op de autonomie van vrouwen, met medische en psychologische begeleiding aangepast aan elke situatie.

De eerste afspraak

Tijdens deze afspraak bespreken we de medische , chirurgische , gynaecologische en verloskundige voorgeschiedenis van de patiënte: we vragen haar naar haar gezondheidsproblemen, haar medicatie ,  haar allergieën, haar eerdere zwangerschappen, haar bevallingen, eventuele miskramen, eventuele chirurgische ingrepen, enz. Zo kunnen we de beste methode voor haar situatie voorstellen.

We vragen haar ook naar de datum van haar laatste menstruatie, of ze anticonceptie gebruikt, of ze borstvoeding geeft, en we voeren een klinisch onderzoek en een echografie uit. Met deze echografie kunnen we controleren of de zwangerschap zich wel degelijk in de baarmoeder bevindt, of ze zich ontwikkelt en wanneer ze precies is begonnen. Dat is belangrijk, want soms komt een patiënte bij mij voor een ongewenste zwangerschap, in het kader van een verzoek om abortus, en ontdekken we bij de echografie dat de zwangerschap in feite niet vordert: ze is spontaan gestopt. Deze controle is dus essentieel om de meest geschikte behandeling voor te stellen. Dit moment wordt ook gebruikt om de abortusmethoden, hun voordelen en beperkingen voor te stellen en door te verwijzen naar een geschikt centrum. Tijdens dit consult kan ook worden gesproken over anticonceptie na de abortus en kan psychologische en/of sociale begeleiding worden voorgesteld, wat niet verplicht is maar wel sterk wordt aanbevolen.

Na 14 weken amenorroe is abortus niet meer toegestaan, behalve als er gevaar is voor de moeder of als er sprake is van een foetale afwijking – in dat geval spreekt men van een medische zwangerschapsafbreking (IMG).

Methoden voor abortus

Er zijn twee methoden:

• Medicamenteuze abortus
• Chirurgische abortus door middel van aspiratie

Een medicamenteuze abortus wordt meestal uitgevoerd vóór 8 weken amenorroe. Hierbij worden twee medicijnen met een tussenpoos van 48 uur ingenomen. Het voordeel is dat deze methode natuurlijker en minder ingrijpend is en thuis, in uw eigen tempo, kan worden uitgevoerd. Maar een goede voorbereiding is noodzakelijk, omdat het vergelijkbaar is met een mini-bevalling. Er zijn weeën en pijn, maar er wordt een geschikte pijnstiller voorgeschreven en uitgelegd. Patiënten moeten ook worden voorbereid op hevige bloedingen en moeten weten hoe ze een bloeding kunnen herkennen (wanneer het bloed tot aan de tenen stroomt en niet meer met maandverband kan worden opgevangen). In dat geval moet u naar de spoedeisende hulp gaan, waar een spoedaspiratie nodig kan zijn.

De tweede methode is een chirurgische abortus, die wordt uitgevoerd in een centrum voor gezinsplanning of in het ziekenhuis. In het centrum voor gezinsplanning wordt geen algehele narcose toegepast, maar lokale verdoving: de patiënte is bij bewustzijn, het gebied wordt verdoofd en er kan muziek worden aangeboden om haar te helpen ontspannen. In het ziekenhuis, met algehele narcose, slaapt de patiënte tijdens de zuigcurettage en voelt ze niets. Sommigen geven de voorkeur aan lokale verdoving omdat er dan geen bijwerkingen zijn en men na de ingreep sneller naar huis kan. Chirurgische abortus heeft als voordeel dat het snel gaat, vaak in één keer kan worden uitgevoerd en dat er soms direct een anticonceptiemiddel zoals een spiraaltje kan worden geplaatst. Het is medischer, ingrijpender en er is een klein risico op synechieën (de wanden van de baarmoeder kunnen aan elkaar gaan kleven), maar dit risico blijft zeldzaam met de huidige, mildere methoden.

En daarna?

Ongeacht de gekozen methode wordt er voor, tijdens en na de ingreep begeleiding aangeboden. Een consult na de abortus wordt altijd aanbevolen: er wordt gecontroleerd of alles in orde is, er wordt opnieuw gesproken over anticonceptie en er wordt aandacht besteed aan de emotionele ervaring.

Want abortus is niet alleen een medische ingreep. Het is een menselijke, intieme ervaring. Sommige vrouwen voelen zich schuldig, andere opgelucht, soms verdrietig, boos of juist rustig. Al deze emoties zijn gerechtvaardigd. Het is essentieel om erover te praten. Met een professional, een vereniging, een vertrouwenspersoon. Er bestaan ook praatgroepen.

Dit alles valt uiteraard onder het medisch beroepsgeheim en abortus wordt vaak volledig vergoed.

Niemand kiest deze weg uit gemakzucht. Het is een moment van kwetsbaarheid, maar ook van kracht. U hebt het recht om te kiezen. Er wordt naar u geluisterd, u wordt geïnformeerd en begeleid, zonder oordeel.

« Abortus is legaal. Het is gereglementeerd. Het is menselijk. »